Trzeba przyznać, że z wychodzącymi w Biuletynie wspomnieniami z gór wysokich (liny, szczeliny, wpadanie, wspinanie), moje wyjazdy w osławioną "kapustę" nie wytrzymują konkurencji. Nie zamierzam też porównywać przyjemności pływania w górskim jeziorku z walką o życie w falach adrenaliny. Ponieważ jednak nasza letnia kapuściana podróż była dobrze okraszona różnymi przygodami, a miłośników kapusty w Klubie naszym szacownym nie brakuje, zdecydowałem, że machnę słów parę o górach, w które SKG zazwyczaj nie wędruje, ale gdzie - jak legendy głoszą - jakaś delegacja kapuściarzy dotarła. Jednym słowem: Riła - zachodnie pasmo Rodopów, Bułgaria.
Pomysł zrodził się banalnie, ale brzmiał ekscytująco, międzywojewódzka wyprawa Warszawa - Gdańsk, dziesiątki osób, tony sprzętu, tragarze, wielbłądy... Pojechaliśmy we czwórkę.
Dużo rozważań finansowych prowadzi do chaosu. W ciągłych dyskusjach i wywiadach terenowych biegł sobie cichutko czas, aż w wigilię wyjazdu ze zdziwieniem skonstatowaliśmy, że nie wiemy, jak się w tę Riłę dostaniemy.

GODZINA W

Od rana mętlik: na wszelki wypadek załatwiam wizy tranzytowe przez Serbię. W domu przykra konkluzja: zostawiłem w ambasadzie całą naszą gotówkę i dokumenty! Cicho klnę. Pędem wracam w Ujazdowskie. Uff, plecak chyba wyrwie mi łopatki, żarcia mam na 30 dni! Cieć spogląda na mnie z bałkańskim spokojem: "Po 13-tej zamknięte". Klnę. Telefon do konsula. Wyjaśnienia. Wreszcie mam nasze papiery. Na Wschodni nie zdążę. Głośno klnę. Wpadam na Centralny o godzinie odjazdu pociągu. Ma dziesięć minut spóźnienia... Piętnaście. Ech, gdyby ktoś płacił za przeklinanie, tego dnia miałłbym ładną sumkę.

Nareszcie! Ekspres wtacza się na peron. Ciekawe, czy reszta w ogóle wsiadła? Szybkie "Cześć!". Ulga.

- Bo widzisz, Szaman - zagajam - jeśli ten pociąg spóźni się po drodze do Krakowa jeszcze z 15 minut, nie ma szans, żeby złapać autobus do Budapesztu.
- No - Szaman też tak to widzi.
- Może zrezygnujemy? Tylko miejscówki na pociąg przepadną - zasępiam się.
- Spoko. Nie kupiliśmy - rozczula mnie Szaman.

No to jazda! Wory wylatują fontanną z otwartych drzwi wprost pod nogi zdegustowanego kanara. Stoimy już na peronie i w trójkę nerwowo krzyczymy na Zdziśka, któremu udało się znaleźć jedno siedzące miejsce gdzieś w środku wagonu.

- Nie zdąży - denerwuje się Ela.
- Spoko. Wysiądzie na następnej stacji - uspokaja Szaman.
- Przecież to w Krakowie! - nie wytrzymuję.

Pociąg rusza. Zdzisiek wysiada. Koniec wyjazdu. Na dzisiaj.

PODRÓŻ

Jak zwykle: sen, celnik, dzień, celnik.

W Budapeszcie zwijamy się (jak) w ukropie (40 stopni w cieniu). Szaman migiem znalazł firmę autobusową prowadzącą połączenia z Sofią, a przez parę godzin, które zostały do odjazdu zdołaliśmy zarezerwować gdzieś na peryferiach Youth Hostel na termin powrotny i zwiedzić galopem część miasta.

Na granicy węgiersko-serbskiej, w nocy, tłum trampów. Plecaczki, gitara, czasem walizka. Przekraczają granicę... w stronę Serbii! Była jakaś akcja pokojowych organizacji zachodnioeuropejskich. Idą manifestować pokojowo do Belgradu.

Bliżej naszego autokaru korek samochodów wypchanych letnim dobytkiem i całymi rodzinami. Posypiając czekają cierpliwie na swoją kolej. Za to co i raz z boku podjeżdża stary żiguli lub łada. W środku siedzi kierowca prawie zawsze taki sam: smagły, ubrany w skórę i z gębą jak z kiczowatego kryminału. Wciska się po chamsku w kolejkę albo zostawia samochód dalej, rozmawia chwilę z celnikami, a po jakimś czasie przejeżdża szybko granicę. Wygląda to jak gdyby gromada killerów z węgierskich Wołominów dostała cynk od kumpli z Serbii

Gdy się budzę następna granica. Okazuje się, że żeby wjechać do Bułgarii trzeba mieć zameldowanie. Wpisujemy na karcie: Warna, pensjonat "Cziornoje Morje". Niech mają!

Godzina 3.50. Wreszcie ruszamy. Wreszcie Bułgaria. Znów sen. Gdy się budzę przejeżdżamy między rdzawymi, porośniętymi suchą trawą wzgórzami. Gdzieś na nasypie mignął czołg, kilka pancernych wagonów. Jednak trochę się boją!

RILSKI MONASTYR

Siedzę sobie pod jedynym w okolicy drzewem dającym nieco cienia w rozedrganym powietrzu. Dookoła rozległe, podrilskie wzniesienia.

Etap Sofia - aktualne miejsce, przebyliśmy pilnie wypatrując krzyżówki, na której (wg. rozmownych Bułgarów z autobusu) najlepiej czekać na "coś" w góry. Po czasie = 4 siku, podjeżdża stary autobus, taki, jakie kiedyś miały pętlę na Placu Zamkowym. Zabieramy się w stronę Riły - miasteczka. Powoli uświadamiam sobie trochę większe niż w Tatrach odległości.

Wjeżdżamy pomiędzy wąskie uliczki, zabudowane jedno (góra dwu) piętrowymi budyneczkami. Na oknach drewniane okiennice. Niżej werandy całe oplecione winnymi krzewami. Czasem winogrona zwieszają się z ogrodzeń zapraszając do zerwania. Na przestronnym placu wysiadka i miła niespodzianka: lodowaty Sprite. Trzeba szybko pić, bo po paru minutach nabiera temperatury letniej zupy.

Po kilku kolejkach czas wreszcie zdobyć gotówkę. Wyjmuję gaz, Szaman dolary, idziemy znaleźć jakiegoś cwaniaka.

- Może ten - proponuję. Gość z miejsca zrozumiał nasz "rosyjski".
- Banka tam - pokazał.
- Kie licho?! - spoglądnęliśmy ze zdziwieniem na niepozorny budyneczek. Okazał się być rzeczywiście bankiem i to całym od środka w marmurze i szkle. Wymiana 20-tu baksów zajęła trochę czasu - trzeba było zaliczyć aż cztery okienka.

Kolejnym autobusem zmierzamy długą, krętą doliną do Rilskiego Monastyru.

Zabytek - pierwsza klasa. Każdemu kto lubi odlot w przeszłość, polecam gorąco. Wchodzisz, Czytelniku przez olbrzymie dębowe odrzwia, głęboką bramę i przepełnia Cię drżący prawosławnymi śpiewami (to popi z cerkwi) obrazek z XIII w. Prawosławna sztuka, średniowieczne mury, drewniane wykończenia. Pobożni popi i... tłumy turystów. Żyją i śpią w pełnej harmonii (choć oddzielnie, Świntuchu!), bowiem od paru lat monastyr jest zarówno monastyrem jak i hotelem.

DROGA

Dzień następny przynosi oczywistą odmianę - zaczynamy dreptać. Droga najpierw asfaltowa, potem bita, skończyła się - jak w Beskidzie Niskim - nagle i definitywnie. Stanęliśmy na dnie v-kształtnej doliny, której środkiem grzmiał potok. Spośród olbrzymich głazów sterczały splątane krzole, jak się później okazało miejscami przykro gęste.

Było zbyt późno, żeby wracać, a z mapy wynikało, że parę kilosów wyżej powinno być szerokie wypłaszczenie.

Na zmianę z Szamanem maczetą wyrąbujemy wśród chaszczy wąski korytarzyk i po głazach, czasem wielkości Stara, wolno wszarpujemy się w górę. Uwierzyłem, że noszenie maczety to nie zawsze bajer. Bez niej po prostu nie przeszlibyśmy tędy!

Zapada zmierzch. Przed nami przykry, bardzo stromy piarg. Wczołguję się na zamykające go od góry skałki. Mam wszystko gdzieś.

- Szaman, robimy tu nocleg! - wrzeszczę. Wdrapuję się do miejsca gdzie stoi reszta, a tu... droga! Zmęczeni uśmiechamy się z satysfakcją. Godzinę później w zagajniku nad potoczkiem pachnie (?) SKG.

MERITUM

Wejście na grań zajęło nam aż trzy dni, ale: "po pierwsze primo" - byliśmy porządnie zmęczeni, "po drugie primo" - weszliśmy w krajobraz jakby stworzony tylko do tego by poleniuchować, po trzecie - w Rile można rozbić się prawie wszędzie! Toteż na skrawkach gazety tajnie i jednogłośnie zdecydowaliśmy, że dalej nie idziemy. Był i musujący Eselschmich (14%) i zupa ze świeżych grzybków i porwałem w strzępy tropik ciągnąc chrust na ognisko (á propos, pierwszy raz w życiu widziałem tak ogromniastego grzyba - miał ok. 2m. obwodu. Nieprawdopodobne? Mam jego zdjęcie, Niedowiarku!) [tak, tak, Radio Erewań też to potwierdza - przyp. red.].

Wyżarłszy w promieniu rzutu beretem borowiki spakowaliśmy wory po trzech - jako się rzekło - dniach, aby pod wieczór zapałać entuzjazmem do gór, bądź co bądź, trochę wysokich. Pałanie odbyło się na pierwszej zdobytej przez nas przełęczy, czego efektem są 3 identyczne zdjęcia Koziego Wrchu (2567 m n.p.m.).

Pierwsza noc na ok. 2000 metrów okazała się rewelacyjna. Wreszcie żadnych Bułgarów, rankiem słońce skrobie po tropiku, a dokoła, Bracie, tylko delikatne poszumy wiatru i widoki na kamieniste góry. Trawa tak miękka i delikatna jak... no, wszyscy wiedzą co.

Zasłyszana przed wyjazdem opinia: "Et, takie tam... jak boiska. Można w piłę na wierzchu pograć" okazuje się trafna. Rzeczywiście wchodzimy na góry rozległe, z łagodnymi kulminacjami, okraszone co najwyżej pokruszonymi czapami z kamieni. Jedyne pasmo o tatrzańskim charakterze tworzy grupa Malowicy (2730 n.p.m.), długości ok. 15 kilometrów, gdzie są ładne ściany i załoić coś, bez wstydu, można.

Szybko biegnie sobie czas, jak to ma w zwyczaju, a my przemierzamy długie grzbiety, śpimy nad wciśniętymi w góry jeziorkami (z tymi osiołkami, Adasiu M., to przesada, faktycznie srają do jeziorek - ale nie do każdego!), czasem pływamy w lodowatej wodzie, słowem sielanka!

Parę chwil niepewności przeżyliśmy dopiero przy końcu wędrówki, o czym niżej.

Ostatni dzień w górach, opuściliśmy chłodne hale, górskie wyniesienia znikają w konarach drzew. Elegancki nocleg na polanie. Rano Nasza Jedyna Kobieta zanurzyła się w drugi brzeg lasu w celach rzeczoznawczych. I to mogło stać się przyczyną dość nieoczekiwanego końca jej podróży w ogóle. Zrywa nas ryk dochodzący z krzaków. Chwytam co popadnie, Szaman pędzi z maczetą. Widzimy jak w stronę przykucniętej Eli, zachłystując się chrapilwym szczekiem, galopuje olbrzymi owczarek (podhalański?). Dopada ją, prawie, bo o ułamek sekundy szybszy jest Szaman. Maczeta ze świstem tnie powietrze i... bydlę zatrzymuje się ze dwadzieścia kroków przed nimi. No cóż, Elu, dzisiaj sikania nie będzie! Wracamy razem do spakowanych worów. Zbiegamy szybko po stoku na drogę - prosto w stado owiec! Natychmiast walą na nas dwa olbrzymie brytany. To już nie przelewki, bo z tyłu nadciąga charcząc wściekle nasz znajomy. Grunt to żołnierskie ćwiczenie! Zbijamy się wkoło, kobiety i dzieci (Zdzisiek) do środka... Pierwszy szturm... Zadaję morderczy sztych kijem. Bestia uskakuje, przewracam się... Boże! to tak wygląda koniec?! Kątem oka widzę, że Szaman odpiera atak maczetą... Nagle powietrze przecina przeraźliwy gwizd i bydlaki odskakują od nas warcząc groźnie. Zza zakrętu podbiega starszy pasterz i długim kijem odgania swoje pieski.

- One nic nie zrobią!

Nie dam głowy, ale to chyba powiedział...

POWRÓT

Docieramy do Jakorudy. Tu wsiądziemy w wąskotorówkę - pierwszy etap powrotny. Dla tej wąskotorówki zresztą zdecydowaliśmy się na przejście w poprzek całej Riły. Według mapy bowiem kolejka jeździ w pętelki!

Okazuje się to prawdą: na podciętych, prawie pionowych zboczach kolejka wyczynia ekscytujące esy-floresy z pętelkami włącznie wjeżdżając pod i na przełęcze. Robię nawet zdjęcie najwyższej stacji kolejowej na Bałkanach (1267 n.p.m.). Jeszcze tylko jedna brama skalna a potem łagodne wzgórza aż do Sofii i het, dalej - do domu.