Każdy, kto wybiera się na Ukrainę w Czarnohorę, Świdowiec czy Gorgany lub wraca z przejścia letniego albo innej wyprawy, choć na jeden dzień wstępuje do Lwowa. Jest to miasto niezwykłe pod każdym względem. Na jego niezwykłość złożyła się cała wielowiekowa historia - Lwów w zeszłym roku obchodził 750 lecie założenia. Czynnikami, które wpłynęły na jego urok i niepowtarzalność były głównie: położenie, historia i ludzie. Zapraszam do wędrówki po ulicach Lwowa oraz do poznania jego ciekawej historii.

Położenie

Lwów jest usytuowany, podobnie jak Rzym, na siedmiu wzgórzach. Dodaje to miastu urody, lecz przed wiekami to nie uroda, a niedostępność tych pagórków i ich naturalna zdolność do obrony sprowadziły tu ludzi. Lwów położony jest na tzw. wielkim europejskim dziale wód. Z jednej strony miasta wody spływają do Dniestru, a potem do Morza Czarnego, z drugiej strony do Bugu, a następnie do Bałtyku. Wynika z tego, iż Lwów leży na granicy dwóch zlewisk wodnych: Bałtyku i Morza Czarnego. Położenie to sprawia, że miasto to także pod względem klimatu, flory i fauny jest miastem wschodu i zachodu.

• Lwów został założony w około 1250 roku przez księcia Daniło Halickiego, który nazwał gród na cześć swego syna Kniazia Lwa.
• Gród nazywany był Lwowem przez Polaków, Lwiwem przez Ukraińców, Leopolis po łacinie, Lemgergiem przez Niemców i Lwihradem przez Czechów.
• W 1340 roku Lwów został zdobyty przez króla Polski - Kazimierza Wielkiego i od tej pory został prawnie uznany za polskie miasto.
• W 1356 roku król Polski nadał Lwowi prawa miejskie zgodnie z zasadami magdeburskimi. Miasto zostało umocnione Zamkiem Niskim oraz Wysokim i stało się dobrze bronioną twierdzą.
• Lwów rozwijał się bardzo szybko, napływała do niego ludność ze wschodu - Rusini, Ormianie, z południa Włosi, Węgrzy, z zachodu - Niemcy, Francuzi. Jednak najliczniejszą grupę mieszkańców Lwowa stanowili zawsze Polacy.
• Lwów znajdował się na szlaku handlowym z Europy Zachodniej nad Morze Czarne. Według tzw. prawa składowego wszyscy kupcy podążający ze wschodu i zachodu mieli obowiązek zatrzymać się we Lwowie na dwa tygodnie i handlować swoimi produktami. Dopiero po tym czasie mogli dalej pojechać w swoją drogę. Kupcy przywozili: jedwab, bawełnę, perły, kadzidła, przyprawy ze wschodu oraz zboża, miecze, dzbany, misy z cyny z zachodu. Mieszkańcy Lwowa bogacili się, budowali kamienice, dworki, świątynie.
• Pod koniec XIV wieku Lwów posiadał takie udogodnienia jak wodociągi, kanały, szpitale, łaźnie, bruki i kanały.
• W XV - XVI wieku do Lwowa przyjeżdżali znakomici architekci, rzeźbiarze, malarze z Europy Zachodniej. Wówczas powstały przepiękne kamienice znajdujące się na Rynku (Czarna i Królewska), Kaplica Boimów, katedra rzymskokatolicka, klasztor Bernardynów.
• W XVI - XVII wieku Lwów nazywany był Wenecją i Rzymem Wschodu. Rozwijała się tu kultura, kwitło życie artystyczne, na terenie miasta stapiały się elementy sztuki zachodnioeuropejskiego renesansu, manieryzmu i baroku z elementami bizantyjskimi, ormiańskimi i orientalnymi. Lwów był stolicą artystyczną Rzeczpospolitej.
• W XVII wieku Kolegium Jezuickie zostało zamienione na Akademię Lwowską.
• Za czasów Sasów powstała zachwycająca swą urodą katedra unicka św. Jura, Kościół Dominikanów, Katedra Ormiańska i wiele innych ciekawych obiektów.
• Po I rozbiorze Polski (1772) Lwów zostaje przyłączony do austriackiego Królestwa Galicji i Lodomerii. Pomimo wprowadzenia języka niemieckiego jako urzędowego, nadal mieszkańcy rozmawiali po polsku. Lwów pozostał ośrodkiem polskości.
• W 1867 roku rząd austriacki przyznał Galicji autonomię, co pozwoliło na wprowadzenie języka polskiego jako urzędowego oraz na nieskrępowany rozwój polskich instytucji i organizacji kulturalnych.
• Po I wojnie światowej, na terenie Lwowa toczyły się walki narodowo-wyzwoleńcze pomiędzy Polakami a Ukraińcami. Na Cmentarzu Łyczakowskim znajdują się mogiły poległych młodych Polaków walczących o Polskość Lwowa (Cmentarz Orląt Lwowskich).
• W okresie XX - lecia międzywojennego Lwów przeżył nową epokę rozwoju. Był trzecim, co do wielkości miastem Rzeczpospolitej. Mieścił się tu Uniwersytet Jana Kazimierza, rozgłośnia Polskiego Radia, lotnisko. Lwów liczył ponad 300 tys. mieszkańców, w tym przeszło 50% Polaków, 30% Żydów i 15% Ukraińców.
• Po drugiej wojnie światowej został przyłączony do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
• Od sierpnia 1991 roku w granicach Ukrainy.

• Lwów od zawsze był mieszanką narodowościową. Już w okresie średniowiecza, a następnie renesansu obok Polaków mieszkało tu wielu Rusinów, Żydów, Ormian. Także liczną grupę stanowili Niemcy i Grecy.
• Wraz z mieszanką kulturową wiązała się różnorodność wyznaniowa Lwowian. W mieście znajdowały się świątynie rzymskokatolickie, greckokatolickie, ormiańskie, prawosławne, unickie, także synagogi, a w późniejszym okresie kościół luteranów i kalwinistów.
• O Lwowie i we Lwowie pisano po polsku, po rusku, po francusku, po angielsku, po niemiecku, łaciną i orientalnym aszharabarem ormiańskim.
• Lwów od czasów zdobycia go przez króla Polski Kazimierza Wielkiego w XIV wieku był ośrodkiem polskości.
• To właśnie dzięki tak różnorodnym mieszkańcom, Lwów stał się niepowtarzalnym miastem Europy, będąc jednocześnie odzwierciedleniem dziejów Rzeczpospolitej.

• Przyjeżdżając do Lwowa pociągiem ujrzymy Dworzec Główny , z ogromną szklaną halą, zbudowany w 1903 roku w podobnym stylu, co dworzec w Wiedniu, tak aby przybywającemu Karolowi Ludwikowi (bratu cesarza) przypominał to miasto.
• Przemieszczając się w kierunku centrum mijamy neogotycki kościół św. Elżbiety Niestety jest on bardzo zniszczony, gdyż za czasów ZSRR mieścił się w nim magazyn chemikaliów.
• Idąc dalej ulicą Gródecką, a następnie odbijając w prawo, dochodzimy do jednego z piękniejszych zabytków starego Lwowa do Katedry Greckokatolickiej św. Jura , która góruje nad miastem. Pierwsza świątynia stała w tym miejscu już w XIII wieku, natomiast późnobarokowa budowla, którą możemy oglądać dzisiaj pochodzi z połowy XVIII wieku. Monumentalna główna fasada zdobiona jest rzeźbami papieży: św. Leona i św. Atanazego. We wnętrzu ujrzymy ołtarz główny w stylu rokokowym. Naprzeciwko Katedry wznosi się pałac z 1772 roku , ozdobiony rokokową dekoracją.
• Poruszając się dalej w kierunku centrum ulicą Czynu Listopadowego, mijamy Uniwersytet Lwowski oraz szereg kamienic z bogatymi zdobieniami.
• Docieramy wreszcie do najciekawszej części miasta do Alei Swobody, gdzie znajduje się gmach Teatru Wielkiego Opery i Baletu , zbudowany według projektu Zygmunta Gorgolewskiego, w latach 1897--1900. Fasadę budynku zdobią rzeźby autorstwa Antoniego Popiela, które są naturalnej wielkości, na szczycie alegoria sławy, po prawej -- Geniusz muzyki, po lewej - Geniusz tragedii. Wnętrze opery przytłacza złotem i bogatymi dekoracjami. Podczas przedstawienia ze sceny bije blask i magia, które można podziwiać z bocznych loży . Warto także zwrócić uwagę na legendarną kurtynę, dzieło Henryka Siemiradzkiego, która stanowi jeden z większych zabytków tegoż gmachu. Opera to nie tylko scena, ale także reprezentatywna sala lustrzana , gdzie można przeglądać się w kryształowych zwierciadłach i podziwiać rysunki przedstawiające najsłynniejsze polskie przedstawienia np. ,,Krakowiacy i Górale'' . Opuszczając to przepiękne miejsce spoglądamy raz jeszcze na okazały hol główny .
• Przemieszczamy się dalej ulicą Ukrainki, gdzie znajduje się mały bazarek z pamiątkami. Można tu sobie sprawić np. typowy ukraiński strój, z charakterystycznymi haftami czy ręcznie wykonane serwety i obrusy.
• Tą samą ulicą dochodzimy do Cerkwi Przemienienia Pańskiego, która pierwotnie była kościołem Trynitarnym. Budowla powstała w 1729 roku lecz była przebudowana na początku XX wieku w stylu klasycystycznym na cerkiew greckokatolicką (unicką). Dach cerkwi zdobią zielone kopuły. Po półwieczu zamknięcia możemy podziwiać ołtarz główny oraz nawy boczne i bogato zdobioną ambonę.
• Od cerkwi najpierw ulicą Krakowską a następnie Ormiańską docieramy do najegzotyczniejszego zakątka Lwowa -- dawnej dzielnicy ormiańskiej. Znajduje się tu jedna z najstarszych i najwspanialszych świątyń Lwowa - Katedra Ormiańska. Przez wieki była ośrodkiem życia duchownego osiadłej na kresach Rzeczpospolitej licznej społeczności ormiańskiej. Jej budowa trwała od 1363 do 1370 roku. Najstarsza część katedry jest zbudowana z kamiennych ciosów, prezbiterium przykryte jest kopułą wspartą na dwunastoboku, w którym znajdują się gliniane naczynia polepszające akustykę wnętrza. W 1723 roku katedra otrzymała barokowy wystrój. Wnętrze katedry zdobią polichromie wykonane w latach 1908--1929 przez J.H. Rosena. Jedna z polichromii przedstawia Ostatnią Wieczerzę, gdzie postacie to w większości współczesne malarzowi znane osobistości żyjące we Lwowie. Kopuła zdobiona jest mozaiką Józefa Mehoffera, przedstawiającą Świętą Trójcę.
• Opuszczamy to tajemnicze miejsce by udać się ulicą Ormiańską do Kościoła Dominikanów, zbudowanego w 1409, a następnie przebudowanego w 1747 roku, według projektu Jana de Witte'a. Można to podziwiać wnętrze kościoła z wystrojem typowo barokowym, ołtarz główny z olbrzymimi drewnianymi postaciami czterech apostołów i witraże zdobiące okna.
• Idąc dalej Podwalem docieramy do Cerkwi Uspieńskiej (Wołoskiej), której budowa rozpoczęła się pod koniec XVI wieku. Wchodząc na małe podwórko możemy podziwiać barokowe kopuły oraz bogato zdobione wejście do świątyni zbudowane z wapienia.
• Ulicą Ruską dochodzimy do serca Lwowa, na plac Rynek. Wszystkie kamienice otaczające Rynek są warte tego by, choć na chwilę przystanąć i popodziwiać je. Kamienica nr 4, zwana Czarną, zbudowana między 1588 a 1589 otrzymała w latach 1675-1670 barokową elewację zdobioną tak zwaną ,,diamentową rustyką''. Na fasadzie znajduje się figura św. Marcina. Kamienica nr 6, zwana kamienicą Korniaków. Została zbudowana w latach 1573-1580. W 1634 roku zatrzymał się tu król Władysław IV, częstym gościem był Jan III Sobieski, stąd fasada budynku z wieńczącą renesansową attyką z figurą króla i żołnierzy. W 1678 roku została przebudowana i przekształcona w miejską rezydencję i odtąd nazwano ją królewską lub ,,Małym Wawelem''. Można by w ten sposób opisać wszystkie kamienice otaczające Rynek, mają one bowiem bogatą historię. Warto jeszcze spojrzeć na gmach ratusza, z 1835 roku, który znajduje się w centralnej części placu.
• W jednej z narożnych kamienic przy Rynku znajduje się zabytkowa apteka - pierwsza we Lwowie. Została założona w 1735 roku. Za niewielką opłatą możemy podziwiać jej wnętrze: stare wagi, pojemniki na mikstury, a także zioła i archaiczne medykamenty.
• Z Rynku dochodzimy do ulicy Krakowskiej i kierując się w stronę placu Halickiego docieramy do Kaplicy Boimów, do najwspanialszego dzieła manierystycznej architektury i rzeźby. Została ona zbudowana jako kaplica grobowa dla bogatej i wpływowej rodziny Boimów. Budowa została zakończona w 1611, a wystrój rzeźbiarski w 1615 roku. Fasada przedstawia drogę krzyżową między innymi: sąd nad Jezusem i zdjęcie z krzyża. We wnętrzu przyciąga wzrok szafirowe wykończenie kopuły.
• Przechodząc przez plac Katedralny, zwiedzając Katedrę Łacińską - Polski kościół (jedyny, w którym nie wolno robić zdjęć) dochodzimy do placu Mickiewicza, gdzie stoi ponoć najładniejszy pomnik naszego wieszcza.
• Dalej przez plac Halicki i plac Soborny udajemy się ulicą Piekarską w kierunku Cmentarza Łyczakowskiego. Po drodze mijamy okazałe gmachy Akademii Medycznej. Wchodzimy na Cmentarz Łyczakowski, który nazywany jest Lwowskim Pere-Lachaise. Jest to jeden z największych cmentarzy w Europie, panteon wielu wybitnych Polaków min. Marii Konopnickiej, wybitnego matematyka S. Banacha, także wielu żołnierzy biorących udział w Powstaniu Listopadowym (1830--1831), oraz w Powstaniu Styczniowym (1863--1864). Spacerując alejkami cmentarza na każdym kroku napotykamy stare zniszczone krzyże, pięknie zachowane nagrobki i katakumby. Niektóre rozczulają swą naturalnością inne wzruszają swym urokiem.

   

  Dochodzimy wreszcie do najważniejszego dla Polaków miejsca, do cmentarza Orląt Lwowskich.
  W większości odrestaurowany, możemy podziwiać jak po latach zniszczenia podniósł się z gruzów.

• Opuszczamy cmentarz Łyczakowski drugą bramą i idziemy ulicą Łyczakowską w kierunku centrum. W połowie drogi odbijamy w prawo by odwiedzić zapomniane miejsce Lwowa - Skansen. Mało kto tu dociera, niewielu mieszkańców Lwowa zna to miejsce, zajmujące przecież olbrzymią powierzchnię i mieszczące wiele zabytków. Wchodzimy do skansenu i w jednej chwili przenosimy się w czasie. Spacerujemy wśród chat z obszaru Łemkowszczyzny, z Bukowiny, możemy podziwiać przeniesione w nienaruszonym stanie cerkwie: Bojkowską z 1763 roku oraz Łemkowską z 1831 roku. W tym czarującym miejscu można spędzić kilka godzin by poznać budowle z poszczególnych regionów Zachodniej Ukrainy (Lwiwszczyzny, Podola, Pokucia, Bukowiny, Bojkowszczyzny, Łemkowszczyzny, Huculszczyzny i obszaru Transkarpat).
• Na tym kończymy nasz spacer po Lwowie. Myślę, że każdy chętnie odwiedzi to miasto, gdzie na każdym kroku natykamy się na przepiękne zabytki architektury i sztuki, wspomnienie po dawnej Rzeczpospolitej. Wystarczy tylko wsiąść w rejsowy autobus i za niespełna 10 godzin znaleźć się w mieście "Lwa".